1. Maffei Veggii Laudensis ad Marrasium Siculum

Musa, age, sopitas in carmina concipe vires

      Ingeniumque tepens, pulcher Apollo, move.

Pauca canam nostro vati quem vulnera flentem

      Saeva pharetrato vidimus acta deo.

5

Ille est Marrasius, quem nostro Antonius aevo

      Clara Panhormigenae gloria gentis amat.

Vade, age, vade; suos solabere, Musa, dolores;

      Hoc primum nostri pignus amoris erit.

Fac etiam ut teneas nostri mandata Catonis,

10

      Scilicet hunc salvum nomine adire suo.

 

2. Maffei Veggii carmen ad Marrasium Siculum
pro Angelina

Quid quereris, quid te tanto maerore fatigas,

      Spes mea, blanditiae delitiaeque meae?

Quid gemis et totiens singultus pectora rumpunt?

      Quid lacrimis totiens lumina maesta madent?

5

Sume animos, lux nostra, animae pars altera nostrae,

      Qui vitae arbitrium mortis et unus habes.

Sume, age, sume animos, o vita dulcior, o mi

      Dulcis amor vita carior ipse mea,

Pone modum lacrimis, tantos compesce dolores;

10

      Angelina rogat: quod rogat obsequere.

Heu miseram! Quot dura pii patiuntur amantes!

      Quantus in insano regnat amore dolor!

Quanta est credulitas tenero sub amore, quot ignes!

      Quam multi gemitus quantaque cura latet!

15

Quis mihi tunc animus, quom te crudelia vidi

      Facturum in Gaio funera fonte legens?

Nec mihi mens, nec vita fuit; labefacta pererrans

      Ossa tremor corpus debile pressit humo.

Pectus erat sine mente, caput sine voce, nec ullus,

20

      Hei mihi, in exangui corpore sensus erat.

Vtque animi rediere, dolor rediere pavorque;

      Percussit teneras utraque palma genas.

Vix tenui duro foderem quin pectora ferro

      Et fieret nostro sanguine turpis humus:

25

Fecissem aut tristi fregissem colla capistro,

      Ni tuus ardentem me tenuisset amor.

Ah! pudet et dicam: "Quae tanta insania mentem

      Cepit, ut optares me sine velle mori?

Debuerat saltem, si te tua vita salusque

30

      Non moveat, vitae tangere cura meae.

Dii melius fecere! Tuo si sanguine Gaius

      Forte cruentatas fons habuisset aquas,

Ipsa ego, nulla mora est, eadem per vulnera praeceps

      Foedassem limphas saucia ab ense suas.

35

Atque ut vos quondam fidi cecidistis amantes,

      Quorum purpureo mota cruore rubent,

Sic fuerat nobis aequali morte cadendum:

      Extinctos arbor texerat una duos,

Fons unusque duos traiectos ense tulisset

40

      Et quae nunc vitrea est nunc aqua nigra foret.

Vos etiam ut semper memori vivetis in aevo,

      Sic nostrae mortis viveret altus honos.

Haec quoque marmoribus posuissem carmina nostris,

      Quae caneret molli quilibet ore legens:

45

'Marrasius propria periere atque Angela dextra;

      Consumpti cineres hic posuere suos'.

Perge ergo ut valeas, vitae spes unica nostrae:

      Si valeas, nostrae causa salutis eris.

Nonne es tu ille meus quo non mihi carior ullus,

50

      Marrasius Siculo vectus ab orbe meus?

Ille es qui tepidos movisti solus amores,

      Ille es flammatas qui geris ore faces,

Quem quotiens video, totiens incensa videndo

      Delitias videor laeta videre meas.

55

Ante tuos vultus posuit sua castra Cupido

      Deque tuis oculis spicula iacta volant.

Quae non arderet saevis truculentior ursis,

      Esset et irato surdior illa freto.

Ferrea non ego sum neque sum de tigride nata,

60

      At placidus sanguis nobile corpus alit;

Nec te crediderim rapidos genuisse leones,

      Nec rigidum fixo corde adamanta geris.

Te clari exornant mores, te vivida virtus,

      Te decor atque altae nobilitatis honos.

65

Et tibi frons laeta est et amica virentibus annis

      Ingenuusque tuo splendor in ore sedet.

Illa gerit silices et clauso in pectore ferrum,

      Quae talem imprudens nescit amare virum.

Cetera praetereo, sed me tua sancta poesis

70

      Movit et ardentes misit in ore faces.

Illa animum miro tepidum succendit amore:

      Saeva pharetrati sentio tela dei.

Numen inest cunctis et mens divina poetis,

      Non laedit vates si movet ira Iovem;

75

Quicquid habent celebres a diis cepere poetae,

      Quicquid agant sanctis vatibus astra favent.

Quod cupiunt docti divorum munere vates

      Efficiunt; superos in sua vota trahunt.

Allicit ut reliquos teneras sic Musa puellas;

80

      Si nolint, summus Iuppiter ipse iubet.

Tutius est sanctos celebres et amare poetas:

      Cautius hi sapiunt quid sub amore latet.

Cetera turba ferat cupidas in proelia dextras,

      Vomere scindat humum vel mare navigiis.

85

Hoc proprium est vatum, propria est haec cura deorum,

      Quid sapit ardentes inscia turba focos?

At quia tu nostram potuisti innectere mentem,

      Laetor in ingenio, clare poeta, tuo.

Laetor in ingenio, clare poeta, tuo.

90

      Vt quondam Gallo placuit sua blanda Licoris

Lesbiaque, ut fertur, grata, Catulle, tibi;

      Vt fuit Ovidii cantata Corinna, Properti

Cinthia et ut Nemesis pulchra, Tibulle, tua;

      Sic ego Marrasii ferar Angelina Sicani,

95

Aeternumque tuo carmine nomen erit.

      Hoc unum superest, ut me miseratus amantem

Excipias nostros in tua iura sinus.

      Tu me ardere facis, tu me languere furentem:

Causa meae vitae causaque mortis eris;

100

      Tu nostrum sidus, tu gloria nostra perennis,

Omnia tu nostrae iura salutis habes;

      Forsitan obducens mihi frontem et lumina fingo

Interdum vultus nolle videre tuos.

      Rectius id factum est meque ipsam cauta repressi,

105

Vt lateant vulgus crimina nostra loquax.

      Forma fuit teneris semper suspecta puellis,

Blanda nocet sanctae forma pudicitiae.

      Verum, si qua sapit, quod amat sapientius ardet;

Saepe quod optaret docta puella negat.

110

      Nunc ego per nostrum qui nos flammavit amorem

Te rogo perque alti regia celsa Iovis

      Hanc tueare animam quae in te conversa profundit

Quotquot habet blandas, magne poeta, preces".

 

Marrasii responsio ad Maffeum Veggium

Maestus eram; veniunt ad me tua carmina, Veggi,

      Excutiuntque meum dulcia verba metum.

Et decies postquam et totiens tua dicta relegi

      Et quom terdecies, tunc placuere magis.

5

Namque lira et fidibus nostrum venere Camenae

      Ad thalamum, cithara venit Apollo tua;

Et cecinit nivea vestitus pectora veste

      Pexit et auricomum lucidus arte caput,

Quamvis incomptis solet errabunda capillis

10

      Tempora et incultas undique ferre comas;

Et cecinere tuum, Phoebo saltante, sorores

      Carmen et alternis saltibus ille canit.

Splendida post sequitur coetum Angelina dearum

      (Splendidior cunctis ipsa deabus erat)

15

Et gemitum et luctus et quem sufferre dolorem

      Vix poteram excussit carmine sola tuo.

Tale tuum carmen, quo me solatus amantem es,

      Quale fuit, dixit: "Sicilis esse volo".

Angela vera fuit, sed non persona locuta

20

      Vlla fuit, quamvis Angela ficta fuit.

Hos inter cantus subito moribunda resurgunt

      Pectora, deinde abiit pallidus ore color;

Non minor et nostro datur his medicina labori

      Quam data Romuleis quaeque Sabina fuit.

25

Praeterea ante oculos posuit tua Musa Catonem

      Et te, quem pedibus sola elegia premit.

Antoni vatis divino carmine laeti

      Aeternam famam saecla futura colent:

Ovidii eloquium nec te, lascive Properti,

30

      Horrescit, nec si vivus uterque foret.

Ante alios alium ponunt sua iura, Catonem,

      Quem Lex et Musae et sancta Poesis amant.

Magna tuis calamis referatur gratia, Veggi:

      Namque ego servatus carmine teque fui.

35

Dii te perpetuent, cuncta et per saecula laetum

      Reddant, sint vitae stamina longa tuae

Et neu frigescant vires; mihi micte Thaliam

      Cum cithara et cantu carminibusque tuis.